Nepnieuws wordt voornamelijk gecreëerd als tegenbeweging voor uitgebrachte informatie waarmee men het niet eens is. Het voornaamste doel van nepnieuws is om de publieke opinie te beïnvloeden. Zo wordt er veel nepnieuws naar buiten gebracht over de politiek. Je ziet dat velen het bijvoorbeeld niet eens zijn met de huidige standpunten van de politieke partijen en het bombarderen tot fake nieuws.
Een andere reden waarom fake nieuws wordt gemaakt en verspreid is geld. Iedere keer dat iemand op zo’n artikel klikt, levert het geld op voor de maker. Daarom wordt het nieuws in het artikel zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt om op te klikken en zijn het vaak nieuwsberichten waar niets van waar is. Dit wordt ook wel clickbait genoemd.
Waarom geloven we in nepnieuws?
De voornaamste reden dat wij nepnieuws te zien krijgen en dat wij erin geloven, is de vluchtigheid van social media. Hierdoor zijn we niet in staat om met een kritische blik naar een nieuwsartikel te kijken. We zien een bericht en worden eigenlijk gelijk getriggerd om er een mening over te hebben. Zo kan die mening zijn: waar of niet waar, interessant of niet interessant.
Doordat we onbewust zo snel een mening vormen over een artikel zijn we ook sneller geneigd om in een bericht te trappen over een vermoeden dat we zelf hebben. Ook het aantal mensen dat het bericht leuk hebben gevonden of hebben gedeeld heeft invloed op onze mening over of een bericht waar of niet waar is. Uiteraard word hier door de makers van fake news ook heel slim op ingespeeld, zodat wij er haast zelf geen invloed meer op hebben, maar automatisch de mening vormen waarvan zij willen dat we die hebben.
Corona en nepnieuws
Een onderwerp dat het afgelopen jaar vaak werd gebruikt in fake nieuws items is Corona. De reden hiervoor is dat het een veelbesproken onderwerp is en er veel onenigheid is onder de bevolking over de maatregelen, voorwaarden en er voornamelijk veel onwetendheid is. Zo zie je berichten verschijnen als “PCR is geen betrouwbare test” en “Covid-19 bestaat niet echt”. Dit soort berichten zijn heel gevaarlijk, omdat het kan zorgen voor onrust onder de bevolking. Zoek zelf maar eens op ‘corona nepnieuws’ en je vindt genoeg voorbeelden van nepnieuws.
Nepnieuws in het buitenland
Komt nepnieuws alleen voor in Nederland? Zeker niet! Ook in andere landen, bijvoorbeeld Rusland en Amerika, is er veel sprake van fake nieuws. Zo is er in Amerika veel fake nieuws naar buiten gebracht over de verkiezingsuitslagen voor het presidentschap.
Ook heeft Facebook afgelopen jaar drie Russische netwerken opgerold die nepnieuws verspreidden. Deze netwerken verspreidden fake nieuws via Facebook accounts, Facebook pagina’s, Facebook groepen en Instagram accounts. Door het bezitten van meerdere accounts hadden zij de mogelijkheid om niet alleen in Rusland hun verzonnen informatie te verspreiden, maar ook in omliggende landen.
Hoe herkennen we fake nieuws?
Als het er zo echt en realistisch uitziet, hoe kunnen we echt dan nog van nep onderscheiden? Je moet niet alles geloven wat je leest. Met deze tips hieronder is de kans groter dat jij nepnieuws weet te herkennen!
- Controleer allereerst altijd waar het nieuwsbericht vandaan komt. Komt het op social media voorbij of is het een nieuwsbericht gepubliceerd op een nieuwswebsite. Fake nieuws wordt vaak verspreid via social media.
- Controleer de afzender. Is de afzender een journalist of een officieel bedrijf? Op Facebook kun je een officieel bedrijf herkennen door een blauw vinkje op het profiel dat aangeeft dat het bedrijf gecontroleerd en geverifieerd is en daarom betrouwbaar.
- Ga de bron na. Waar komt de informatie uit het nieuwsartikel vandaan? Via Google is het altijd mogelijk om een bron na te gaan om te zien of deze wel echt is.
- Zijn er meerdere media die hetzelfde vertellen? News travels fast! Oftewel: vaak zijn er meerdere media of nieuwsberichten die dezelfde informatie weergeven. Is dit niet het geval? Grote kans dat het niet waar is.
Mediawijsheid in het onderwijs
Omdat er vandaag de dag zo veel nepnieuws naar buiten gebracht wordt en het zo lastig is om nep van echt te onderscheiden, is het belangrijk om iedereen hierover in te lichten. Om deze reden wordt fake nieuws herkennen ook behandeld als onderwerp in de leerlijn Mediawijsheid van
DigiReady. Door kinderen al op jonge leeftijd bewust te maken van de gevaren van internet wordt voorkomen dat zij op internet per ongeluk in aanraking komen met dingen als nepnieuws en hierin meegaan.
Over DigiReady
DigiReady biedt een online leerplatform met lessen in
digitale geletterdheid, onderverdeeld in drie leerlijnen:
mediawijsheid,
computational thinking en
ICT basisvaardigheden. In plaats van dat docenten online nog op zoek moeten naar lessen in digitale geletterdheid en deze zelf moeten samenstellen en aanpassen, zorgt DigiReady met het online leerplatform voor een vast en gestructureerd programma dat leerlingen op een leuke en leerzame manier digitaal vaardig maakt.
DigiReady staat voor:
- Een leuke en unieke manier van leren voor kinderen van 10-14 jaar met behulp van gamification en een reis door een unieke grafische wereld.
- Lessen die aan te passen zijn naar het niveau van kinderen (VMBO, HAVO, VWO).
- Een doorlopende leerlijn die voldoet aan de eisen van het curriculum voor digitale geletterdheid.
Wil je meer weten over DigiReady? Neem zelf een kijkje in het online leerplatform met behulp van een
tour-account.
Lesmethode Digitale Geletterdheid 
